Een onverwachte vraag

Vragen stellen is voor mij een belangrijk instrument om informatie te verzamelen en iemand zijn verhaal te laten doen. Dat doe ik in levensloopgesprekken en ook in mijn werk als tekstschrijver, waarin ik veel zakelijke interviews afneem. Elke gesprekssituatie heeft zijn eigen typen vragen. Maar er is één vraag die er in iedere situatie toe doet: “Wie ben je?”

Een levensloopgesprek en een interview – bijvoorbeeld met een professional in de zorg – zijn natuurlijk twee heel verschillende situaties. De overeenkomst is natuurlijk dat beide situaties vraaggesprekken zijn. In het ene geval stel ik zakelijke vragen over een specifiek vakgebied, in het andere geval vraag ik naar de feiten in iemands levensloop. Het zijn heel verschillende soorten vragen, die heel andere antwoorden opleveren.

Wie ben je?

Toch is er één vraag die ik in elke situatie passend vind: “Wie ben je?” Zo vanzelfsprekend is dat echter niet. Niemand zal raar opkijken als ik deze vraag stel in een levensloopgesprek. In feite zijn alle vragen die ik stel er op gericht om een goed beeld te krijgen van wie jij als persoon nu eigenlijk bent. In de interviews die ik houd, draait daarentegen alles om een zakelijke boodschap. Toch begin ik zo’n gesprek vrijwel altijd met de vraag “Wie ben je?”

Even nadenken

Vaak beginnen mensen dan wat te lachen. Waarom doen ze dat? Het is duidelijk dat ze die vraag niet hadden verwacht. Ze hadden hem in elk geval niet voorbereid, want hij stond niet op het vragenlijstje dat ik vooraf altijd toestuur. Wie ben je? komt dan als een verrassing. Gelukkig merk ik ook dat mensen het eigenlijk heel erg leuk vinden om die vraag gesteld te krijgen. En het ook best leuk vinden om er even over na te denken en met een antwoord te komen. De één vat heel kort en krachtig zijn carrière samen, een ander verweeft werk en levensloop moeiteloos tot een boeiend verhaal.

Wakker worden

Waarom stel ik die vraag eigenlijk in een zakelijk interview? Allereerst omdat ik oprecht graag wil weten wie ik voor mij heb. Dat breekt het ijs en maakt het gesprek vaak veel gemakkelijker. Het stelt mij als vragensteller vaak beter in staat om in te haken op datgene wat in het gesprek naar voren komt. Ik kan de persoon en zijn of haar verhaal beter plaatsen. Ik merk ook dat een geïnterviewde even wakker geschud wordt, bewuster en meer ontspannen het gesprek aangaat. Nadenken over wie je bent, zorgt ervoor dat je je op een andere manier verbindt met wat je wilt vertellen. Dat maakt het gesprek altijd boeiender. Een enkele keer krijg ik aan het eind van zo’n interview te horen: “Bedankt voor het gesprek, ik voelde mij gehoord en gezien.” Dan is er iets moois ontstaan. En dat is precies de kracht van die ene vraag: Wie ben je?